Wednesday, November 21, 2018

विचारायच्या राहून गेलेल्या काही गोष्टीं









My Article in Our Rotary club of Pune Shivajinagar PUSH Issue 

"विचारायच्या राहून गेलेल्या काही गोष्टीं"

ती. रु. आजोबा ,

पत्रास कारण कि आज आयुष्यातील रिटायरमेंट च्या दशकात येऊन पोहोचलो आहे . तेव्हा ह्या पत्रा द्वारे तुमच्याशी थोडे बोलावे असा विचार केला. खर म्हणजे तुमच्याशी बोलणे हा बहाणा आहे त्या निमीत्ताने स्वतःशीच बोलावे हा इरादा आहे. आजोबा लहानपण कोणतेच डिजिटल गॅझेट नसल्यामुळे डब्बा गोल,विटी दांडू सूरपारंब्या असले खेळ खेळण्यात मजेत गेले तसेच तुमच्या सोबत महाभारतातील गोष्टी ऐकत माझे बालपण घडत गेले. आता डिजिटल गॅझेट च्या दुनियेत मुले हरवली आहेत आणि मैदानी खेळ खेळायला विसरली आहेत त्या दोघांचा सुवर्ण मध्य समजावून सांगणाऱ्या तुमच्या सारख्या आजोबांची सध्या खूप गरज आहे.

थोडा मोठा झालो तेव्हा क्रिकेट कळायला लागले आणि रेडिओवर फक्त कोमेंट्री ऐकून एवढ्या Excitement चा अनुभव मिळू शकतो ते अनुभवास मिळाले . त्यानंतर टीव्ही आणि अमिताभ ने वेड लावले. अगदी लहानपणी १५ ऑगस्ट आणि २६ जानेवारीला देश भक्तीची गाणी आणि स्वतंत्र लढ्याच्या कथा ऐकून भारावून जात होतो . पण अमिताभ च्या ज्वलंत अभिनयामुळे मुळे म्हणा किंवा आयुष्यात आलेल्या काही कटू अनुभवांमुळे म्हणा आयुष्यातील ग्रे शेड जाणवायला लागली कधी आणि आवडायला लागली कशी हे कळलेही नाही. लहान पणा पासून कृष्ण हा माझा आवडता पण कृष्णकृत्य हे चांगल्या अर्थी का वाईट हा संभ्रम माझा अजूनही आहे. तसेच गांधी चांगले होते का वाईट हा प्रश्न मला लहानपणीच पडला होता. पण तुम्ही योग्य वेळी मला योग्य मार्गदर्शन करून नीट समजावले . मी एकदा तुमच्या समोर गांधी विरोधी मत प्रदर्शित केले तेव्हा तुम्ही म्हणाले. "गांधी वर मत द्यावे एवढे तुझे वयही नाही आणि अभ्यासही नाही. त्यांनी देशासाठी जे केले त्यात काही चुका झाल्या असतीलहि पण देशाला बरेच काही दिले हे सुद्धा एक सत्य आहे.तर त्याचा आदर करायला शिक. चुका तर मानव जन्म घेतल्या नंतर देव चुकवू शकले नाहीत; आपण तर सर्व सामान्य माणसे आहोत. "

आजोबा तुम्ही महाभारतातील गोष्टी सांगून आणि त्याचा खऱ्या जीवनाशी असलेला संबंध समजावून माझे बालपण घडवले त्या बद्दल तुमचे खूप खूप आभार . तुम्ही मला नेहमी कर्मयोगाचे महत्व शिकवले. तुम्ही म्हणायचे

" तुमच्या वाट्याला जे आले आहे किवा तुम्ही जो व्यवसाय स्वीकारला आहे तो खऱ्या अर्थाने एक कर्मयोगी बनून तुम्ही पूर्ण केला पाहिजे. तुम्ही सैनिक असाल तर शत्रूला मारणे हेच तुमचे कर्तव्य आहे तेथे अहिंसे बद्दल विचार करून चालणार नाही. तुम्ही डॉक्टर असाल तर रोग्याला बरे करणे हे तुमचे कर्तव्य आहे. त्याच्यामुळे मला रोग झाला तर असा विचार करून तुम्हाला चालणार नाही. शिक्षक असाल तर खरे विद्यादान करणे तुमचे कर्तव्य आहे आणि राजकारणी असाल तर खऱ्या अर्थाने जनतेच्या भल्यासाठी तुम्ही राजकारण करणे हेच तुमचे कर्तव्य आहे."

आजोबा महाभारत युद्धामध्ये कौरव बरोबर होते का पांडव ? हा प्रश्न तुम्हाला विचारायचा राहुल गेला कारण कृष्ण ज्या बाजूने तेच योग्य आणि तेच जिंकणार हीच त्या वेळेची समज आणि भावना होती. आजच्या भारतातील राजकीय महाभारत युद्धामध्ये तशीच परिस्थिती निर्माण झाली आहे. २०१९ च्या निकालानंतर कळेल कृष्ण कोण आणि कोणत्या बाजूने होता. 😊

तुम्हाला माहित आहे का? असल्यास कळवावे . लोभ असावा.
आपला ,
संजीव
Reference my own blogpost 

Sunday, February 2, 2014


PUSH Diwali Issue 2018


Be The Blogger

Smart Society

Smart School

Smart Rotary club

Friday, August 17, 2018

RIP Atalji भावपुर्ण श्रद्धांजली



भावपुर्ण  श्रद्धांजली





मौत से ठन गई!


जूझने का मेरा इरादा न था, 
मोड़ पर मिलेंगे इसका वादा न था,
रास्ता रोक कर वह खड़ी हो गई,
यों लगा ज़िन्दगी से बड़ी हो गई।

मौत की उमर क्या है? दो पल भी नहीं,
ज़िन्दगी सिलसिला, आज कल की नहीं।
मैं जी भर जिया, मैं मन से मरूँ,
लौटकर आऊंगा, कूच से क्यों डरूँ?

तू दबे पाँव, चोरी-छिपे से न आ,
सामने वार कर फिर मुझे आज़मा।
मौत से बेख़बर, ज़िन्दगी का सफ़र,
शाम हर सुरमई, रात बंसी का स्वर।

बात ऐसी नहीं कि कोई ग़म ही नहीं,
दर्द अपने-पराए कुछ कम भी नहीं।
प्यार इतना परायों से मुझको मिला,
न अपनों से बाक़ी हैं कोई गिला।

हर चुनौती से दो हाथ मैंने किये,
आंधियों में जलाए हैं बुझते दिए।
आज झकझोरता तेज़ तूफ़ान है,
नाव भंवरों की बांहों में मेहमान है।

पार पाने का क़ायम मगर हौसला,
देख तेवर तूफ़ां का, तेवरी तन गई।

मौत से ठन गई।

----अटल बिहारी वाजपेयी














Thursday, August 9, 2018

Largest Organ Donation Registration


Rotary District 3131’s drive of Organ Donation



I AM PROUD DONOR









Largest Organ Donation Registration in the World! A Guinness World Record Attempt.


On 9th August 2018 between 11 am to 7 pm IST
Rotary District 3131 has undertaken a huge Organ Donation Drive.
The idea is to, Recycle The Organs Even After Death.
"Gift of Life" is the biggest gift one can ever give.
All you need to do to be the magnanimous donor is to go online on www.giftlife.co.in on 9th Aug between 11 am and 7 pm from your PC / Laptop / Tab / Mobile and pledge your organs online.
This noble act of yours will also contribute to our attempt of setting a *World Record* for maximum number of *Online Organ Donation Pledges* in 8 hours and *YOU* would be a part of it.


https://giftlife.co.in/




How do I register online to become a part of Rotary 3131’s drive of Organ Donation?




1. Open the browser of your mobile, laptop, tab or PC
2. Type www.giftlife.co.in Please type the full website address instead of auto-
selecting the address shown by the device due to earlier log-in attempt, if any.
3. On 9th Aug, the online registration form will open up directly on logging in

4. Filluptheform



Sample Form



a. Name, Surname, Date of Birth, Gender
b. While filling in your Blood Group, if you do not know the blood group, you can
choose “Not Known” option
c. Choose the organs that you wish to donate. Please note that you can either
chose only one organ such as eyes or many as per your wish
d. Fill in your address – this is an optional field so you can skip it if you wish to.
 City, State and Country is pre-selected for you. If you need to, you can change
the same.
e. Fill in your Mobile Number – this is a mandatory field. Give your permanent
cell number
f. Fill your email id. Please give your personal email id instead of company email
id so that even though you change your jobs later on, your email id remains
valid.
g. Give your organization’s name – an optional field but if you are registering from
a company where Rotary has set up a kiosk, please mention your organization.
h. Please upload your government authorized photo identity proof. Aadhar Card / Driving License / Voter’s ID card, PAN Card, Passport. You can either upload the already saved file from your device or click in the camera button present on the form and your device camera will get activated (provided your device has a built-in camera). You can now adjust your ID in front of the camera and
click. The image will get captured.
i. Please check the captured image for the clarity and if satisfied, move on to
filling the rest of the form. If not satisfies, press reset button and repeat the procedure till you get a clear image showing your name, photo and date of birth.
j. Continue to fill in emergency contact details. This needs to be of a person who is closest to you or a close family member. Name, Surname and Cell Number are compulsory fields. Address, email id are optional fields.
k. To prove that only humans are filling up the form and that there is no website hackers or other soft wares who are filling it up, you will be asked a simple math calculation and you are to type in the answer to that.
 l. Click the box to accept Terms & conditions and privacy Policy
m. Click Submit
n. A thank you note will be shown to you for your generous act
o. Click on “Click here for your donor card” and your donor card complete with all
your details will appear on the screen.
p. You can either take a photo or a screen shot or save the image of your donor card and post it on your Facebook as a “PROUD DONOR”

   Rotary District 3131 congratulates you for being a PROUD DONOR

Rotary International District 3131’s Organ Donation Drive
  What is Organ Donation?

Organ Donation is the gift of an organ to a person with end stage organ disease and who needs a transplant.

What are the different types of Organ Donation?

There are two types of organ donation:-


i) Living Donor Organ Donation: A person during his life can donate one kidney (the other kidney is capable of maintaining the body functions adequately for the donor), a portion of pancreas (half of the pancreas is adequate for sustaining pancreatic functions) and a part of the liver (the segments of liver will regenerate after a period of time in both recipient and donor).


ii) Deceased Donor Organ Donation: A person can donate multiple organ and tissues after (brain-stem/cardiac) death. His/her organ continues to live in another person’s body.


 What is Brain-stem Death?


Brain stem death is cessation of function of the brain stem due to irreversible damage. It is an irreversible condition and the person has died. It is also called Brain Death in India.


A brain stem dead person cannot breathe on his own; however the heart has an inbuilt mechanism for pumping as long as it has a supply of oxygen and blood. A ventilator continues to blow air into lungs of brain stem dead persons, their heart continues to receive oxygenated blood and medicine may be given to maintain their blood pressure. The heart will continue to beat for a period of time after brain stem death - this does not mean that the person is alive, or that there is any chance of recovery.


Is Brain-stem Death legally accepted as death?


 Yes, as per the Transplantation of Human Organs Act 1994 Brain Stem Death is legally accepted as death.


How does whole body donation differ from organ donation?


i) Organ donation for therapeutic purposes is covered under the Transplantation of Human Organs Act (THOA 1994). Whole body donation is covered by the Anatomy Act 1984.


ii) Organ and Tissue donation is defined as the act of giving life to others after death by donating his/her organs to the needy suffering from end stage organ failure.


iii) Body donation is defined as the act of giving one’s body after death for medical research and education. Those donated cadavers remain a principal teaching

tool for anatomists and medical educators teaching gross anatomy.

 How many patients need organ transplant in India on an average?


 In India there is a growing need of Organ and tissue transplant due to large number of organ failure. As there is no organized data available for the required organs, the numbers is only estimates. Every year, following number of persons needs organ/tissue transplant as per organ specified:


         Kidney    2,50,000
         Liver       80,000
         Heart      50,000
         Cornea   1,00,000



FAQs  

Can people buy / sell organs?

  No. As per Transplant of Human Organ Act (THOA), buying/ selling of organ in any way is punishable and has significant financial as well judicial punishment. Not only in India, but in any part of world, selling of an organ is not permissible.


How can I help in increasing organ donation?

  You can help by:

A. Becoming a donor, and talking to your family about your decision of saving lives of others.


B. Promoting donation by motivating people at work place, in your community, at your place of worship, and in your civic organizations.


Who can be a Donor?


 i) Living Donor: Any person not less than 18 years of age, who voluntarily

 authorizes the removal of any of his organ and/or tissue, during his or her
lifetime, as per prevalent medical practices for therapeutic purposes.

ii) Deceased Donor: Anyone, regardless of age, race or gender can become an organ and tissue donor after his or her Death (Brainstem/Cardiac). Consent of near relative or a person in lawful possession of the dead body is required. If the deceased donor is under the age of 18 years, then the consent required from one of the parent or any near relative authorized by the parents is essential.

Medical suitability for donation is determined at the time of death.

 Can organs be removed, after death, at home?


No. It can only be removed when a person is declared as brain stem dead in the hospital and is immediately put on a ventilator and other life support systems. After death at home, only eyes and some tissues can be removed.


Who will receive my organ?


Your vital organs will be transplanted into those individuals who need them most urgently. Gifts of life (Organs) are matched to recipients on the basis of medical suitability, urgency of transplant, duration on the waiting list and geographical location. NOTTO and its state units (ROTTO & SOTTO) will work round the clock, every day of the year and cover the whole of the country. Tissue is very occasionally matched, e.g. for size and tissue type, but otherwise is freely available to any patient in need of a transplant.


Is it possible to jump the waiting list if you are rich, well connected and influential?


No. In India, the allocation of organs to recipients on the waiting list is based on predetermined criteria which include date of registration and medical criteria.

The wealth, race, or gender of a person on the waiting list has no effect on when and whether a person will receive a donated organ. The Transplantation of Human Organs Act of 1994 makes it illegal to buy or sell human organs in India.

If I had pledged before, can I change my mind to un-pledge?


Yes, you can unpledge by making a call to the NOTTO office or write or visit NOTTO website www.notto.nic.in and avail of the un-pledge option by logging into your account. Also, let your family know that you have changed your mind regarding organ donation pledge.



Are there any religious objections to donate Organs and Tissues?


No, none of our major religions object to donate organs and tissues, rather they all are promoting and supporting this noble cause. If you have any doubts, you may discuss with your spiritual or religious leader or advisor.


What, if I had pledged to donate Organs, but my family refuses?


 In most situations, families agree of donation if they knew that was their loved one’s wish. If the family, or those closest to the person who has died, object to the donation when the person who has died has given their explicit permission, either by telling relatives, close friends or clinical staff, or by carrying a donor card or registering their wishes on the NOTTO website, healthcare professionals will discuss the matter sensitively with them. They will be encouraged to accept the dead person’s wishes. However, if families still object, then donation process will not go further and donation will not materialize.


 The people who have pledged for Organ donation in life, will they definitely become organ donors?


No, only few people die in the circumstances where they are able to donate their organs. That is the reason we need people to take pledge for Organ Donation and registered them self as potential Donor.


Can I be a donor if I have an existing medical condition?


Yes, in most circumstances you can be a donor. Having a medical condition does not necessarily prevent a person from becoming an organ or tissue donor. The decision about whether some or all organs or tissue are suitable for transplant is made by a healthcare professional, taking into account your medical history.

In very rare cases, the organs of donors with HIV or hepatitis-C have been used to help others with the same conditions. This is only ever carried out when both parties have the condition. All donors have rigorous checks to guard against infection.

Can a dead body be left for medical education or research after the organs have been retrieved for donation?


No, Bodies are not accepted for teaching purposes if organs have been donated or if there has been a post-mortem examination. However, if only the corneas are to be donated, a body can be left for research.


Does organ / tissue removal affect cremation / burial arrangements or disfigure the body?


No. The removal of organs or tissues will not interfere with customary funeral or burial

arrangements. The appearance of the body is not altered. A highly skilled surgical transplant team removes the organs and tissues which can be transplanted in other patients. Surgeons stitch he body carefully, hence no disfigurement occurs. The body can be viewed as in any case of death and funeral arrangements need not be delayed.






Sunday, March 25, 2018

महामित्र

महामित्र - विधायक संदेशातून विवेकी समाज घडविण्याच्या उद्देशातून आयोजित सोशल मीडिया  महामित्र या
उपक्रमात यशस्वी सहभागाबद्दल मा. मुख्यमंत्री देवेंद्र  फडणवीस ह्यांच्या सहीचे मिळालेले प्रमाण पत्र


विधायक संदेशातून विवेकी समाज 











Monday, February 12, 2018

Indian Family System 2030


भारतीय कुटुंब व्यवस्था २०३०

Happy Family Index



रोटरी  क्लब ऑफ  पुणे गांधीभवन यांनी आयोजित केलेल्या  Oratorian 2018 स्पर्धेत  भारतीय कुटुंब व्यवस्था २०३० (Indian Family System 2030)  ह्या विषयावर  १० मिनिटात  माझ्या मनात  घोळत असलेले विचार लोकांपर्येन्त पोहचविण्याची संधी मिळाली आणि मी त्यात यशस्वि हि झालो कारण तिन्ही परीक्षकांनी (वंदना बोकील-कुलकर्णी,उमेश आगाशे आणि तुषार सोनजे Vandana Bokil-Kulkarni, Umesh Agashe and Tushar Sonjeह्या तिघांनी  त्यांच्या भाषणामध्ये मी मांडलेल्या  मुद्द्यांचा उल्लेख  केला. श्रोत्यांमधील  एक श्रोता म्हणाला "भाषण उत्तम झाले  आता बोलले त्या प्रमाणे पुढे कृतीही करा ." तेव्हा आपण पुण्यात आहोत  ह्याची जाणीव झाली आणि  त्याच बरोबर भावना पोहोचल्याची पावतीपण मिळाली. 

   






Our Rotary club of Pune Shivajinagar Team






नमस्कार  व्यासपीठावरील मान्यवर  आणि कुटूंब वत्सल  श्रोतेगण 

आजचा  माझा विषय  2030 मधील भारतीय कुटुंब व्यवस्था हा आहे 


कुटुंब व्यवस्था जगात सगळीकडे आहे. परंतु भारतात ती खूप खंबीर आहे अशी जगभरात मान्यता आहे  . आणि २०३० मध्ये ती आणखी खंबीर होण्याच्या दिशेने आपण सर्वांनी मिळून प्रयत्न आतापासून करावयास हवे.  नाहीतर एके काळी  भारतातील कुटुंब व्ययस्था खूप खंबीर होती असा इतिहास २०5० नंतर सांगितला  जाईल.  


तुम्ही म्हणाल असा विचार मनात का आला ?


तर ह्याचे उत्तर संध्या आजूबाजूला घडणाऱ्या घटना आणि संयोजकांनी स्पर्धेसाठी  निवडलेला  हा विषय 

हेच आहे  .  कारण आगी शिवाय धूर नसतो … काहीतरी उलथापालथ सामाजिक स्तरावर वैचारिक स्तरावर नक्कीच घडत आहे… किंबहुना ती सतत घडत असते . परिवर्तन  बदल हीच एक स्थिर गोस्ट आहे. Change is the only constant.



तर आधी आपण सद्य परिस्तितीत काय घडत आहे ह्याचा आढावा घेऊ 


१. बुद्दिजीवी तरुणाई म्हणते लग्न हि संकल्पना मोडीत निघत आहे. Live in relationship is a new trend. आता असे विचार तर २०३० मध्ये काय?


BTW Live in relationship ला मराठीत काय म्हणतात हे मी गुगल करून शोधायचा प्रयत्न केला पण उत्तर मिळाले नाही.  गंधर्व विवाह म्हणजे प्रेम विवाह . जो दुष्यन्त शकुंतला ह्यांनी  केला होता आणि त्यांच्या प्रेमाचे फळ त्यांचा पुत्र भरत ज्यामुळे आपल्या  देशाचे नाव भारत असे पडले. 

  

२. छोट्या छोट्या कारणावरून  घटस्फोटाचे वाढते प्रमाण 


३. दिवसेन दिवस  एकत्र कुटुंब पद्धतीचा होणार ऱ्हास आणि विभक्त कुटुंब पद्धती मध्ये होणारी वृद्धी आणि त्याला घटस्फोटाचा बागुलबुवा  


४. नौकरी निमित्त परदेशी गेलेली मुले आणि त्यांचे कुटुंब  आणि वर्षभरातात परदेश आणि भारत वाऱ्या करणारे रिटायर्ड आई वडील आणि त्यांचे भारतातील कुटुंब 


५. आणि दुष्काळात तेरावा महिना  म्हणावा कि काय नुकताच  आलेला अहवाल सांगतो  तरुण मुलींचे गुणोत्तर प्रमाण  २०२१ मध्ये ९०४ आणि २०३१ मध्ये ८९८  असेल असा अंदाज आहे. 


ह्या सर्व पार्श्वभूमीवर २०३० मधील भारतीय कुटुंब व्यवस्था कशी असेल. ? 


आपण  देशाची प्रगती GDP ( gross domestic product ) बघून ठरवतो पण मला वाटते देशाची खरी प्रगती मोजायची असेल तर (Happy Family Index असे नवीन मोजमाप शोधावयास  हवे आणि २०३० मधे त्याचा वापर करायची तयारी आतापासूनच करावयास हवी 


आणि त्यासाठी टेकनॉलॉजि चा उपयोग करता येऊ शकतो 

तुम्ही म्हणाल काहीतरीच काय टेक्नॉलॉजी काय करणार 

तर नुकताच  टेक्नॉलॉजी  मुले समाजात घडलेला एक बदल नमूद करू इच्छितो  


उबेर/ओला  ह्या मुळे झालेला बदल लक्षात घ्या 

सर्विस देणारे म्हणजे ड्राइवर आणि सर्विस घेणारे म्हणजे प्रवासी दोघांनाही शिस्त लावण्याचे काम टेक्नॉलॉजी ने केले आहे हा खरोखरीच विचार करण्याचा मुद्दा आहे. 

दोघं पैकी फक्त एकाला डोक्यावर बसविण्या पेक्षा दोघांकडूनही विश्वास आणि उत्तम सेवा ह्या मुल्ल्यांना  अधिक अधिकार आणि महत्व देण्यात आले आहेत. आणि लक्षात ठेवा भविष्यात हेच होणार आहे  विश्वास आणि उत्तम सेवा देणाऱ्या आणि  मूल्य निर्माण करणाऱ्या पद्धतीचं टिकणार आहेत. 


मग ती विवाह संस्था असो 

शिक्षण संस्था असो 

सहकारी संस्था असो 

कंपनी किंवा सर्विस कंपनी असो 

वा  पॉलिटल पार्टी असो 


उत्तम राष्ट्रासाठी उत्तम नागरिकांची गरज असते.उत्तम नागरिक हे चांगल्या कुटुंबातून येतात.

सुखी कुटुंब निर्माण करण्यासाठी माणुसकीची मुल्ले जपावी लागतात.

माणुसकीच्या मुल्यांवर आधारित भारताने केलेली प्रगती नक्कीच उजवी ठरेल असा माझा विश्वास आहे. 


प्रेम,जिव्हाळा,अनुकंपा आणि दयाळूपणा ह्या गुणांनी कुटुंब बांधले जाते.

भारतीय समाजातील कौटुंबिक मुल्ले समजून घेण्यासाठी खालील चार तत्वे विचारात घेतली जातात


१)एक स्त्री व एक पुरुष यामध्ये कधीही न तुटणारा बंध म्हणून विवाहाला पाठींबा.

सद्य परिस्थिती: वाढते घटस्फोटाचे प्रमाण चिंतेचा विषय. 

पण घटस्फोट झाला तरी पती पत्नी चे नाते मित्रत्वाचे असावयास काय हरकत आहे. 

पण जेव्हा लग्न हे फक्त प्रॉपर्टीवर डोळा ठेऊन केले जाते आणि घटस्फोट हि भविष्यातील योजना  असते  तेव्हा लग्न हे पवित्र बंधनाच्या सीमा तोडून एक फक्त व्यवहार मात्र होऊन जाते . 

ह्या प्रकारावर  वेळेतच अंकुश घालण्याची गरज आहे.  



२)कुटुंब संस्थेमध्ये नवरा हा कुटुंब प्रमुख आणि बायको हि कुटुंब उभारणी करणारी कार्यकर्ती


सद्य परिस्थिती: दोघांनी आपापली क्षमता ओळखून स्वताहून जबाबदारी स्वीकारावी किंवा वाटून घ्यावी आणि एकमेकांना  योग्य तो सहयोग मानापमानाचा विचार न करिता द्यावा हि काळाची गरज.



३)मुलांचे शिक्षण त्यांच्यावर होणारे संस्कार आणि शिस्त हि आई वडिलांची जबाबदारी.


सद्य परिस्थिती: इंटरनेटमुळे नको त्या वयात नको ती माहिती आणि संस्कार ह्याची भीती त्यामुळे आई वडिलांची जबाबदारी आणखीन वाढली आहे.


कुटुंब हि प्रत्येक व्यक्तीची पहिली शाळा असते  आणि  आई हि पहिली शिक्षिका 



४)कुटुंबातील वृद्धांची जबाबदारी स्वीकारणे आणि इतर नाते संबंधांबरोबर सुसंवाद साधणे.


सद्य परिस्थिती: वेळेचा अभाव. सोप्या जीवन शैलीचा अभाव आणि उगाच न पेलवणाऱ्या उद्दिष्टांची कास निर्माण करते स्वकीयांपासून दुरावा.



तुम्ही एका सक्षम सुखी कुटुंबाची निर्मिती केली आहे असा तुमचा विश्वास असेल तर मग तुमच्या कुटुंबाच्या सभासदांची कक्षा वाढवून बघा.

तुमच्या कुटुंबासाठी काम करणारा वर्ग तो पण तुमच्याच कुटुंबाचा हिस्सा आहे हा विचार करून बघा.

परदेशी  राहून आलेल्या लोकांना घरकामासाठी कामगार वर्ग मिळणे हि आपल्या देशात केवढी मोठी उपलब्धी आहे ह्याची नक्कीच जाणीव असेल. पण बाई आणि मलिकनबाई ह्या दोघांनीही काळाची गरज ओळखून विश्वास आणि ऊत्तम सेवा दोन्ही बाजूंनी वाढवून मूल्य निर्मिती करण्याची  गरज आहे नाहीतर हा पण इतिहास व्हायला वेळ लागणार नाही.

गावाकडे शेती साठी मजूर मिळणे दिवसेन दिवस कठीण होत चालले आहे. त्यावरही विचार करावयास हवा . त्यामुळे  शेतीसाठी  नवीन तंत्रज्ञानाचा उपयोग करून शेतावर नवीन जीवन शैलीचा आनंद घेणारी जास्तीत जास्त सुखी कुटुंबे २०३० मध्ये निर्माण होतील असा माझा विश्वास आहे.  तसे झाले तर गावांचा विकास होईल आणि शहरांकडे येणार ओघ थांबेल. 


तुम्ही एखादी कंपनी चालवीत असाल किंवा एखादया संस्थेवर काम करीत असाल तर ते पण तुमचे कुटुंबच आहे असा विचार करून ते पण सुखी करण्या साठी प्रयत्न करून बघा.

तुमच्याच सुखात भर पडेल. थोडक्यात २०३० मधील कुटुंब व्यवस्था वसुधैव कुटुम्बकम् च्या दिशेने वाटचाल करणारी असेल असा माझा विश्वास आहे. आणि तरुणाई नक्कीच त्या दिशेने वाटचाल करेल . गरज आहे त्यांना समजावून घेऊन जुन्या नियमातील नि काढून यमाचे म्हणजे मूल्यांचे मूल्य नवीन पिढीच्या नवीन विचारांच्या नियमात बसवून मान्य करण्याची. नियम हे कालानुरूप बदलत असतात पण त्यातील मूल्य म्हणजे यम हे त्रिकालाबाधित सत्य असते.